Akty Prawne i tryb dochodzenia roszczeń
Akty prawne Kancelaria Prawna KPPM Warszawa - Kraków TRYB DOCHODZENIA ROSZCZEŃ REPRYWATYZACYJNYCH ZWIĄZANYCH Z REFORMĄ ROLNĄ Przejmowanie majątków przez władzę PRL odbywało się: W sytuacji, gdy przejmowano mienie na rzecz Państwa z mocy ustawy (bez wydania decyzji) można: W innych przypadkach przejęcia, np. zakładów rolno-spożywczych, gorzelni itd. znajdujących się w majątkach ziemskich właściwa jest droga sądowa o ustalenie prawa własności w trybie art. 189 kodeksu postępowania cywilnego. W przypadku wydanych decyzji nacjonalizacyjnych można składać, W TRYBIE ADMINISTRACYJNYM, wnioski o stwierdzenie ich nieważności w trybie art. 156-160 Kodeksu postępowania administracyjnego. Odnośnie norm obszarowych, a także określenia czy dana nieruchomość miała charakter ziemski można żądać ustalenia, czy przejęta nieruchomość podpadała pod określone w art. 2 ust.1 lit. e dekretu o reformie rolnej normy obszarowe (§ 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z 1 marca 1945 roku w sprawie wykonania dekretu PKWN z dnia 6 września 1944 roku o przeprowadzeniu reformy rolnej – Dz. U Nr 10, poz. 51). Właściwym organem w tych sprawach jest Wojewoda. Odwołanie od decyzji Wojewody można składać do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Od wydanych decyzji służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a od tego wyroku skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Powyższa praktyka w zakresie trybu dochodzenia roszczeń tj.: na skutek postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 marca 2010 r., Sygn. akt P 107/08 może ulec zmianie, w ten sposób iż sprawa roszczeń reprywatyzacyjnych od razu będzie mogła być skierowana pod ocenę bezstronnych i niezawisłych Sądów powszechnych, co jednak będzie wiązać się, w przypadku braku uzyskania zwolnienia z kosztów sądowych, z koniecznością uiszczenia wysokiego wpisu sądowego (z reguły będzie to wpis maksymalny tj. 100 000 zł). Trybunał Konstytucyjne bowiem stwierdził w uzasadnieniu ww. postanowienia, iż „§ 5 rozporządzenia z 1945 r. nie może obecnie być dla organów administracji podstawą do wydania decyzji administracyjnej stwierdzającej podpadanie nieruchomości ziemskiej pod przepisy dekretu o reformie rolnej (…)”, a także iż „§ 5 nie może zatem służyć jako podstawa do wydawania decyzji administracyjnych o zwrocie całości lub części nieruchomości ziemskiej(…)„ czego skutkiem było stwierdzenie: „Mając na względzie powyższe racje, Trybunał stwierdza, że w aktualnym stanie prawnym do orzekania o prawach rzeczowych osób pozbawionych nieruchomości w ramach reformy rolnej właściwe są sądy powszechne zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 1 k.p.c. Zakwestionowany przepis rozporządzenia z 1945 r. nie ma mocy obowiązującej, w związku z tym nie stanowi szczegółowej regulacji, o jakiej mowa w art. 2 § 3 k.p.c., na podstawie której orzekanie w przedmiocie podpadania nieruchomości pod działanie dekretu o reformie rolnej mogłoby zostać przekazane organom administracji publicznej.” Dalej Trybunał Konstytucyjny uznał: „Z tych racji Trybunał uznał, że stosowanie przez organy administracji i sądy normy wynikającej z § 5 rozporządzenia z 1945 r., po utracie mocy obowiązującej przez tę normę, nawet jeśli miało długotrwały charakter, nie doprowadziło do ponownego nabycia mocy obowiązującej przez tę normę. Wadliwe stosowanie przepisu nieobowiązującego w aktualnych stanach faktycznych nie prowadzi przy tym do konstatacji, że przepis ten obowiązuje. Konkludując, Trybunał stwierdza, że moc obowiązująca kwestionowanego § 5 rozporządzenia z 1945 r. wyczerpała się z chwilą zakończenia prowadzonych do lat 50. XX wieku działań związanych z przeprowadzaniem reformy rolnej.” AKTY PRAWNE NAJWAŻNIEJSZE ORZECZENIA Zakres przedmiotowy art. 2 ust. 1 lit. e dekretu PKWN z 6.9.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13; Dz.U. z 1957 r. Nr 39, poz. 172 i Dz.U. z 1968 r. Nr 3, poz. 6) nie obejmuje tych nieruchomości ziemskich lub ich części, które przed dniem 1.9.1939 r. zostały rozparcelowane z przeznaczeniem na działki budowlane po uprzednim zatwierdzeniu projektu parcelacji przez właściwy organ administracji państwowej RP, bowiem z datą takiego zatwierdzenia utraciły one charakter nieruchomości ziemskich bez względu na to kiedy w następstwie parcelacji własność tych działek została prawnie przeniesiona na ich nabywców. Protokół przejęcia majątku na cele reformy rolnej nie jest dokumentem, na podstawie którego można dokonać w księdze wieczystej wpisu prawa własności Skarbu Państwa. Protokół taki ma jedynie znaczenie jako urzędowe poświadczenie faktu, że majątek został objęty zarządem państwowym (art. 6 dekretu PKWN z 6.9.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej – tekst jedn.: Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13). Nierozdysponowanie nieruchomości ziemskiej, nabytej przez Skarb Państwa na podstawie art. 2 ust. 1 pkt e dekretu PKWN z 6.9.1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (tekst jedn.: Dz.U. z 1945 r. Nr 3, poz. 13 ze zm.), na cele wskazane w art. 1 ust. 2 dekretu, nie stanowi wystarczającej przesłanki uzgodnienia treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie w dziale II spadkobiercy byłego właściciela tej nieruchomości w miejsce Skarbu Państwa. „Kryterium oceny decydującym o utracie przez część nieruchomości ziemskiej takiego charakteru, jest jej wyodrębnienie prowadzące do utraty funkcjonalnego związku tej części nieruchomości z prowadzeniem produkcji rolnej.” Nieruchomość ziemska, dla oceny stosowania dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, nie może być utożsamiana tylko z użytkami rolnymi, lecz musi być rozumiana, jako obejmująca także pozostałe części, które, jak w rozpatrywanej sprawie, były położone w ramach zwartego prawnie i obszarowo majątku, obejmującego również część mieszkalną. Interpretacja przepisów dekretu, oparta na założeniu, iż w pewnych przypadkach, to znaczy, gdy nie jest obecnie możliwe wykazanie szczególnego związku gospodarczego pomiędzy siedzibą właściciela majątku a pozostałą częścią nieruchomości wykorzystywanej na cele produkcji rolnej, można uznać, iż nieruchomość taka nie przeszła na rzecz Państwa na podstawie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej, wydaje się naruszać konstytucyjną zasadę prawa do zadośćuczynienia na tych samych zasadach dla wszystkich osób ponoszących skutki nacjonalizacji nieruchomości ziemskich. Z treści ówczesnych regulacji jednoznacznie nie wynika, bowiem pozostawanie byłych właścicieli w różnej sytuacji prawnej ani nie wskazują one normatywnych i jednocześnie konkretnych kryteriów różnicowania ich sytuacji. O ile określona część nieruchomości nie była prawnie wyodrębniona z nieruchomości służącej produkcji rolnej nie podlegała ona przejęciu tylko, gdy stanowiła ona osobne przedsiębiorstwo służące działalności produkcyjnej lub handlowej niebędącej działalnością rolniczą Uznanie części nieruchomości zabudowanej dworem za nieruchomość nie podpadającą pod działanie przepisów dekretu dopuszczalne byłoby tylko w razie stwierdzenia, iż nieruchomość ta w oczywisty sposób nie pozostawała w związku z resztą przejętej nieruchomości ziemskiej mającej charakter rolny. Co do zasady, charakteru mienia wyłączonego spod działania dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej nie mogły mieć natomiast części rezydencjalne nieruchomości ziemskiej usytuowane w obrębie posiadłości o charakterze rolnym. Nie wydzielona z nieruchomości o charakterze rolnym część rezydencjalna jej właściciela, co do zasady, pozostaje w związku funkcjonalnym i gospodarczym z resztą nieruchomości i stanowi nieruchomość ziemską w rozumieniu art. 2 ust. 1 zd. wstępne dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej.Nie wydzielona z nieruchomości o charakterze rolnym część rezydencjalna jej właściciela, co do zasady, pozostaje w związku funkcjonalnym i gospodarczym z resztą nieruchomości i stanowi nieruchomość ziemską w rozumieniu art. 2 ust. 1 zd. wstępne dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. Analogicznie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 17 czerwca 2004 r. (sygn. akt I ACa 446/04 (niepubl.) wyraził pogląd, iż spod działania dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej nie wyjęto części majątków, które nie były użytkowane rolniczo (str. 6) natomiast pojęcie nieruchomości ziemskiej nie jest tożsame z pojęciem użytków lub gruntów rolnych (…). Integralnym składnikiem nieruchomości ziemskiej jest dwór, zabudowania gospodarcze, park etc, (…). Jak wynika z treści dekretu, generalnie niewyodrębniona prawnie siedziba właściciela nieruchomości ziemskiej dzieliła los nacjonalizowanej nieruchomości. Do wniosku takiego prowadzi przede wszystkim prosta wykładnia językowo-logiczna (gramatyczna) regulacji normatywnych. Dodatkowo trafność takiej wykładni językowej potwierdza sięgnięcie do pozostałych reguł wykładni – zarówno systemowej, jak i celowościowej. ZAKRES USŁUG Koncentrujemy się na zapewnieniu bezpieczeństwa prawnego dla Klienta, a nadrzędnym zadaniem naszej Kancelarii jest profilaktyka. Korzystając z nowoczesnych form komunikacji elektronicznej jesteśmy w stanie na bieżąco obsługiwać licznych Zleceniodawców na terenie całego kraju. Forma współpracy określana jest z każdym Klientem indywidualnie. Kancelaria świadczy pomoc prawną w następujących obszarach prawa: Atutem naszej Kancelarii jest dobra znajomość rynku nieruchomości, zagadnień reprywatyzacji oraz regulacji stosunków własnościowych, a także kwestii roszczeń majątkowych wynikających z zaszłości historycznych. Oferujemy między innymi zastępstwo Klienta w postępowaniach, których celem jest: KONTAKT: LASY - Zarys koncepcji postępowania Analizując sprawę koncepcji postępowania dotyczącą sprawy odszkodowań lub zwrotu przejętych przez Skarb Państwa lasów z mocy dekretu P.K.W.N. z dnia 12 grudnia 1944 roku należy mieć na uwadze, co następuje: Z powyższego wynika, co następuje: Mając powyższe na uwadze, aby można było wystąpić z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko Skarbowi Państwa, reprezentowanemu przez Ministra Finansów należy wykazać, co następuje: W przypadku gdy lasy, nie przeszły na własność Skarbu Państwa na podstawie dekretu, a zostały przejęte bez podstawy prawnej, można zgłosić roszczenie windykacyjne. W tej sytuacji należy wykazać, iż przysługiwało prawo własności przez złożenie zaświadczenia, że nieruchomość leśna nie podlegała przejęciu na podstawie dekretu lub w wykazać wskazaną okoliczność w inny sposób, np. przez odpis z K.W. i odpis z ewidencji gruntów. W tym kontekście nie do przyjęcia jest teza wyrażona przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 września 2006r, (sygn. akt III CSK 119/06) iż powód zgłaszający roszczenie windykacyjne o wydanie tego rodzaju lasu, ma wykazać, iż dane lasy nie były objęte działaniem dekretu. Stanowisko Sądu Najwyższego sprowadza się do tezy, że pokrzywdzony ma żądać od grabieżcy potwierdzenia dokonanej grabieży. r. pr. Bogumiła Kowalska adw. Andrzej Zaleski
Roszczenia reprywatyzacyjne
Kancelaria Jacek Moniuk
Jacek Moniuk – Kancelaria Radcy Prawnego
ul. Bernardyńska 13 (biurowiec Projprzem S.A.)
85-029 Bydgoszcz
tel. 663-309-388 | 785-787-271
fax (52) 379 10 52
e-mail: kancelaria@moniuk.pl
www.moniuk.pl
NIP 967-111-60-71
REGON 340333729
LASY - Zarys koncepcji postępowania